TÜSİAD’a açılan soruşturmaya ilişkin konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan TÜSİAD için ‘‘Milletin kaynaklarını kerameti kendinden menkul komprador burjuvazinin zenginleşmesi için değil tüm kesimleriyle milletin huzuru, refahı, kalkınması için kullandık” ifadelerini kullandı.
KOMPRADOR NE DEMEK?
“Alıcı” anlamına gelen Portekizce bir kelime olan “comprador” terimi, “tedarik etmek” anlamına gelen Latince “comparare” kelimesinden türemiştir. Kelimenin Doğu Asya’daki orijinal kullanımı, güney Çin’deki Guangzhou’da veya Portekiz’de Avrupalı hanelerde yerli halktan olan bir “hizmetçi”ye atıfta bulunmaktadır. Makao’daki bu kişiler işverenlerinin mallarını takas etmek için pazara giderlerdi.Bu terim daha sonra Doğu Asya’daki yabancı şirketler için çalışan sözleşmeli yerli tedarikçiler veya Doğu Asya’daki şirketlerin yerli yöneticileri anlamına gelecek şekilde evrilmiştir.
KOMPRADOR BURJUVAZİSİ NEDİR?
“Kompador burjuvazisi” terimi, özellikle Marksist düşünce çerçevesinde kullanılan bir kavramdır. Bu terim, gelişmekte olan ülkelerde yerli kapitalist sınıfın, yabancı sermaye ve çıkarlarıyla işbirliği yaparak, kendi çıkarlarını ön planda tutan bir sınıfı tanımlar.
Kompador, “yerli” anlamında kullanılmakla birlikte, aslında “yabancı sermayenin ve emperyalizmin çıkarlarına hizmet eden” anlamına gelir. Bu sınıf, genellikle yerli halkın ya da işçi sınıfının çıkarları yerine, dış güçlerle işbirliği yaparak kendi ekonomik çıkarlarını maksimize etmeye çalışır.
Özetle, kompador burjuvazisi yerli kapitalist sınıfın, yabancı kapitalizmle sıkı bir işbirliği içinde olan, halkın yararına olmayan bir sınıfı ifade eder. Bu sınıf, daha çok “satılmış” veya “emperyalizmin ajanı” gibi olumsuz çağrışımlar taşır.
KOMPRADOR BURJUVAZİSİ NE ANLAMA GELİYOR?
Kompradorlar, Güney Çin’de yabancı şirketler için çay, ipek, pamuk ve iplik alıp satarak ve yabancılara ait bankalarda çalışarak önemli görevlerde bulunmuşlardır.Robert Hotung (1862-1956), on dokuzuncu yüzyılın sonlarında Ticaret Holdingi’nin bir kompradoru olarak çalışmıştır (18-19. yüzyıllarda Çinli tüccarlara verilen isim Hong’du ve orada işleyen sistem Kanton Sistemi’ydi). History of Jardine Matheson & Co.’nun sahibi iddiaya göre 35 yaşına geldiğinde “İngiliz Hong Kongu”‘nun en zengin adamı oldu.1906’da kurulan Li & Fung isimli Hong Kong firması, ilk dönemlerinde kısmen Canton kompradoru olarak faaliyet göstermiştir.
20’nci yüzyıldaki Marksist teorisyenler Doğu Asya dışındaki bölgelerdeki benzer ticaret sınıfları için “komprador burjuvazi” terimini kullanmışlardır
