Bir kültür hezarfenini hatırlamak

Seray Şahinler – Pera Müzesi, 20’nci yılını önemli bir vefa sergisiyle kutluyor ve çok yönlü kültür insanı Samih Rifat’ı anıyor. “Samih Rifat: “Çok İş Var Yapacak” adlı sergi, sanatçının disiplinlerarası verimini ortaya koyarken onun Türkiye tarihindeki aydın yönüne de ışık tutuyor.

Garip ile Türk şiirinde yeniliğin öncülerinden Oktay Rifat’ın oğlu Samih Rifat… 1945’te dünyaya geliyor. İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde aldığı mimarlık eğitiminin ardından fotoğraf ve belgeselle ilgilenmeye başlıyor. ‘80’lerden itibaren çeviri serüveni başlıyor ve tıpkı babası gibi Fransızcadan pek çok eseri Türkçeye kazandırıyor. Aynı zamanda gitara tutkun bir müziksever. 1981’de İstanbul Filarmoni Derneği tarafından düzenlenen İstanbul Uluslararası Gitar Festivali’nin organizasyonunda yer alarak konser veriyor. Rifat’ın gitarı da sergide. 

Bitmeyen arayışlar

Pera Müzesi’nin üçüncü katında gerçekleşen sergi ismini, Samih Rifat’ın defterlerinden birine yazdığı “Yapacak çok iş var, zaman az” cümlesinden alıyor. Neredeyse her şeyi yapmış, üretmekten geri durmamış bir fikir ve sanat insanın bu motivasyonu bugün için de çok yol gösterici. Sergide Samih Rifat’ın defterleri ve notlarının yanı sıra fotoğraf, yazı, şiir, çeviri, desen, film ve müzik alanlarındaki üretimleri ilk kez bütünlüklü biçimde bir arada. 2007 yılında kaybettiğimiz kültür dünyasının hezarfeni Samih Rifat’ın yoğun üretim sürecinin katmanlarını izliyor izleyiciler.

Moliere, Balzac gibi isimlerden yaptığı çeviriler, kent, doğa, mimari ve arkeoloji ilişkisini yansıttığı şehir fotoğrafları, Ara Güler, Şahin Kaygun, Sami Hazinses, Antonio Tabucchi, Alev Ebuzziya, Mina Urgan, Sabahattin Eyüboğlu, Mualla Eyüboğlu, Enis Batur gibi isimlerin portreleri, Rifat’ın kendi el yazısıyla tuttuğu defterler, notlar ve eskizler onun düşünce yapısını, yaratıcı sürecini ve sanatla kurduğu ilişkiyi gözler önüne seriyor. Sergide ilk kez sanatseverlerle buluşan defterler ise hem desenleri hem içeriğiyle benzeri pek olmayan derya deniz bir anlatı sunuyor.

Küratoryal danışmanlığını Serhan Ada’nın, fotoğraf danışmanlığını Esra Özdoğan ve Ahmet Elhan’ın üstlendiği sergi, 17 Ağustos’a kadar ziyaretçilerini ağırlayacak.

Babadan miras entelektüellik

Sergi bir devamlılığın takibini de yapıyor. Oktay Rifat’ın, Melih Cevdet ve Orhan Veli ile birlikte şiirde başlattığı Garip akımı; yeniyi arayan, söylenmemişi söyleyen, görülmeyeni görünür kılan bir akımdı. Bu fikri uyanış süreci bugün modern-çağdaş arayışların da hâlâ öncüsü. Samih Rifat’ın çok yönlülükteki özgünlüğünde babasının ciddi ve üretken etkisi hissediliyor. Sergideki en hoş detaylardan biri de Samih Rifat’ın babası Oktay Rifat’la birlikte 1994’te çevirdiği “Gece Yazı” kitabı. Baba-oğul Yves Bonnefoy’ın uzun şiirini bölümler hâlinde çevirerek oluşturmuş.